Tấm lợp năng lượng mặt trời

Anh em nhà thầu giờ không chỉ xây nhà, mà còn xây luôn cả “nhà máy điện” trên mái. Tấm lợp năng lượng mặt trời không còn là hàng xa xỉ, nó đã trở thành một giải pháp đầu tư thông minh cho mọi công trình tại TP.HCM. Nó giải quyết cùng lúc 2 vấn đề lớn: hóa đơn tiền điện phi mã và cái nóng hầm hập của mái nhà. Thay vì chỉ là một tấm lợp che mưa nắng đơn thuần, nó là cỗ máy kiếm tiền bền bỉ. Bài viết này sẽ mổ xẻ tất tần tật từ cấu tạo, khả năng chịu lực, các dòng sản phẩm phổ biến cho đến phụ kiện lắp đặt. Đọc xong là anh em có đủ thông tin để tư vấn cho chủ nhà và ra quyết định ngay.

⚙️Thông số kỹ thuật

Cấu tạo & phương pháp sản xuất

Về cơ bản, một tấm lợp năng lượng mặt trời (hay gọi là tấm pin quang điện) là một khối ép chặt nhiều lớp. Anh em cứ hình dung nó như cái bánh sandwich công nghệ cao, gồm các lớp chính:

• Lớp 1: Kính cường lực: Nằm trên cùng, dày khoảng 3.2mm. Nhiệm vụ chính là bảo vệ toàn bộ bên trong khỏi va đập, mưa đá, bụi bẩn nhưng vẫn phải cho ánh sáng đi qua tối đa. Bề mặt thường có một lớp phủ chống phản quang để tăng hiệu suất.
• Lớp 2 & 4: Lớp keo EVA (Ethylene Vinyl Acetate): Hai lớp phim trong suốt này kẹp tế bào quang điện ở giữa. Khi gia nhiệt, chúng chảy ra và đóng rắn, dán chặt các lớp lại với nhau, chống ẩm và chống rung.
• Lớp 3: Tế bào quang điện (Solar Cells): Đây là “trái tim” của tấm pin, làm từ vật liệu bán dẫn (chủ yếu là silicon), có nhiệm vụ biến ánh sáng mặt trời thành dòng điện một chiều (DC).
• Lớp 5: Tấm lưng (Backsheet): Thường làm bằng nhựa PVF hoặc PET, màu trắng hoặc đen. Nó có nhiệm vụ cách điện và bảo vệ lớp tế bào quang điện khỏi độ ẩm và tác động từ phía sau.
• Lớp 6: Khung nhôm: Bao bọc xung quanh, được anode hóa để chống ăn mòn. Khung này giúp tấm pin cứng cáp, dễ dàng vận chuyển và lắp đặt lên hệ khung đỡ.

Phân loại

Trên thị trường TP.HCM bây giờ, anh em sẽ gặp chủ yếu 2 loại chính, phân biệt bằng mắt thường được:

• Tấm pin Mono (Monocrystalline): Làm từ silicon đơn tinh thể, có độ tinh khiết cao. Nhận biết bằng mắt thường là các cell pin có màu đen sẫm đồng nhất và 4 góc được cắt vát. Hiệu suất cao hơn, giá cũng nhỉnh hơn một chút.
• Tấm pin Poly (Polycrystalline): Làm từ silicon đa tinh thể. Nhận biết bằng mắt thường là các cell pin có màu xanh đậm và bề mặt không đồng nhất, nhìn kỹ sẽ thấy các vân tinh thể. Giá thành rẻ hơn, hiệu suất thấp hơn Mono một chút.

Đặc tính vật liệu

Đây là phần “ăn tiền” anh em cần nắm để tư vấn cho chủ đầu tư:

• Hiệu suất chuyển đổi: Đây là thông số quan trọng nhất. Hàng phổ thông bây giờ hiệu suất dao động từ 19% đến trên 22%. Tức là 100% năng lượng mặt trời chiếu vào, nó chuyển hóa được 19-22% thành điện.
• Độ chịu lực: Rất “trâu bò”. Các tấm pin tiêu chuẩn có thể chịu được:
  • Tải trọng gió: Lên đến 2400 Pa (tương đương sức gió bão cấp 12).
  • Tải trọng tuyết/nước: Lên đến 5400 Pa. Kính cường lực chịu được va đập của mưa đá đường kính 25mm rơi từ độ cao 1m.
• Khả năng chống thấm: Tiêu chuẩn quốc tế là IP67 hoặc IP68. Nghĩa là chống bụi hoàn toàn và có thể ngâm trong nước ở độ sâu 1 mét trong 30 phút mà không hề hấn gì. Anh em cứ yên tâm lắp ngoài trời mưa nắng.
• Chống ồn, cách nhiệt: Rất hiệu quả. Bản thân tấm pin đã là một lớp che nắng. Quan trọng hơn, khoảng không giữa mái tôn và tấm pin tạo ra một lớp đệm không khí, giúp giảm nhiệt độ cho mái nhà bên dưới một cách rõ rệt, có thể giảm 5-8°C. Đồng thời cũng giảm tiếng ồn khi trời mưa to.
• Chống phai màu, suy giảm hiệu suất: Các nhà sản xuất cam kết sau 25 năm, hiệu suất của tấm pin vẫn còn trên 80% so với ban đầu. Lớp kính và khung nhôm được xử lý để chống lại tia UV và ăn mòn.

Kiểu dáng, hình dạng

• Hình dạng: Chủ yếu là hình chữ nhật.
• Cấu trúc: Dạng phẳng, đặc.
• Bề mặt: Kính cường lực phía trên có thể là bóng hoặc hơi sần/nhám mờ để giảm chói và tăng khả năng hấp thụ ánh sáng xiên.

Kích thước

Kích thước phổ biến nhất cho các công trình dân dụng và thương mại hiện nay:

• Chiều dài: Khoảng 2m – 2.3m.
• Chiều rộng: Khoảng 1m – 1.15m.
• Độ dày: Khoảng 30mm – 40mm.

Màu sắc

• Tấm Mono: Bề mặt tế bào quang điện màu đen sẫm.
• Tấm Poly: Bề mặt tế bào quang điện màu xanh đậm.
• Khung nhôm: Thường là màu bạc (màu nhôm tự nhiên) hoặc đen.

Khối lượng

• Tỷ trọng: Khá nặng, cần tính toán kỹ kết cấu mái.
• Trọng lượng nguyên tấm: Một tấm pin kích thước phổ biến nặng khoảng 22 – 28 kg.
• Khi lắp đặt, tải trọng phân bổ trên mái sẽ vào khoảng 25 – 30 kg/m² (đã bao gồm tấm pin và khung đỡ).

Nguồn gốc xuất xứ

Thị trường bây giờ rất đa dạng, nhưng có thể chia làm 2 dòng chính:

Dòng nhập khẩu

• Thương hiệu nổi bật: Các thương hiệu thuộc Tier 1 (nhóm cao nhất theo phân loại của BloombergNEF) như LONGi, Jinko Solar, Canadian Solar, Trina Solar…
• Nước sản xuất: Chủ yếu là Trung Quốc, Canada, Hàn Quốc.
• Đặc điểm: Luôn đi đầu về công nghệ mới (ví dụ: Half-cut cells, PERC, N-type…), hiệu suất cao, được các tổ chức quốc tế kiểm định khắt khe. Giá thường cao hơn hàng trong nước.

Dòng sản xuất tại Việt Nam

• Thương hiệu nổi bật: Có nhiều nhà máy lớn đặt tại Việt Nam như First Solar, I VG Solar, Boviet Solar…
• Nước sản xuất: Việt Nam (nhưng công nghệ và nguyên liệu chính có thể từ nước ngoài).
• Đặc điểm: Giá thành cạnh tranh hơn, nguồn hàng ổn định, chính sách bảo hành và hỗ trợ kỹ thuật tại chỗ nhanh chóng. Chất lượng ngày càng được cải thiện và đạt nhiều chứng chỉ quốc tế.

Bảo hành

Đây là cam kết sống còn của sản phẩm, anh em phải nắm thật rõ:

• Bảo hành vật lý sản phẩm: Thường là 10 – 12 năm. Bảo hành cho các lỗi từ nhà sản xuất như lỗi lớp keo, khung bị lỗi, hộp đấu nối bị hỏng…
• Bảo hành hiệu suất: Thường là 25 năm. Các hãng cam kết một lộ trình suy giảm hiệu suất theo đường tuyến tính. Ví dụ: sau 25 năm, hiệu suất tấm pin vẫn phải đạt trên 80% – 85% so với công suất ban đầu.
• Điều kiện bảo hành: Tấm pin phải được lắp đặt đúng kỹ thuật, không bị tác động vật lý làm nứt, vỡ, không bị tháo dỡ, sửa chữa bởi bên không có chuyên môn.

💍Phụ kiện thi công

Lắp tấm pin không chỉ có tấm pin là xong, phần phụ kiện quyết định độ bền và an toàn của cả hệ thống:

• Hệ thống khung giá đỡ:
  • Thanh ray (Rail): Thường làm bằng nhôm chuyên dụng AP6005-T5 rất nhẹ và bền, chống ăn mòn tốt.
  • Chân L và bát kẹp mái tôn: Dùng để cố định thanh ray vào xà gồ của mái. Cần có đệm cao su EPDM để chống thấm tuyệt đối tại vị trí bắn vít.
• Phụ kiện nối tấm:
  • Kẹp giữa (Mid-clamp): Dùng để kẹp giữa 2 tấm pin với nhau trên thanh ray.
  • Kẹp biên (End-clamp): Dùng để cố định tấm pin ở hàng ngoài cùng.
• Dây và đầu nối:
  • Dây cáp điện DC: Loại chuyên dụng cho solar, có 2 lớp vỏ bọc, chống tia UV và chịu được nhiệt độ cao ngoài trời.
  • Đầu nối MC4: Chuẩn kết nối chung cho hầu hết các loại pin, chống nước IP67/IP68.
• Phụ kiện an toàn:
  • Hệ thống tiếp địa: Dây đồng và cọc tiếp địa để đảm bảo an toàn khi có sự cố rò rỉ điện.
  • Thiết bị chống sét lan truyền (SPD): Rất quan trọng để bảo vệ cả hệ thống điện trong nhà khi có sét đánh.

Tuyệt vời, chúng ta sẽ tiếp tục bài viết với phong cách thẳng thắn, thực tế dành cho anh em nhà thầu.

💰Bảng giá

Áp dụng từ ngày 01/11/2025 cho đến khi có thông báo mới

Lưu ý: Bảng giá này chỉ mang tính tham khảo để anh em lên dự toán sơ bộ. Đơn giá thực tế có thể thay đổi tùy thuộc vào thương hiệu, công nghệ, số lượng và thời điểm lấy hàng.

Bảng giá sản phẩm

Đơn vị tính phổ biến nhất trong ngành là đồng/Wp (đồng trên Watt-peak). Cách tính này công bằng và dễ so sánh nhất.

Ví dụ tính nhanh: Lắp một hệ 5kWp (tương đương 5.000Wp) dùng tấm loại trung cấp (giá 8.500đ/Wp), thì riêng tiền tấm pin sẽ là: 5.000 x 8.500 = 42.500.000 VNĐ.

Bảng giá phụ kiện

Chi phí phụ kiện thường chiếm khoảng 15-20% tổng chi phí vật tư. Đừng ham rẻ ở phần này vì nó quyết định sự an toàn và độ bền của cả hệ thống.

🏗️Ứng dụng

Tấm lợp năng lượng mặt trời về cơ bản là để lắp trên mái nhà – nơi đón nắng nhiều nhất. Dưới đây là các ứng dụng thực tế nhất anh em hay gặp:

• Mái nhà phố, biệt thự: Đây là ứng dụng phổ biến nhất. Lắp đặt trên mái tôn, mái ngói, hoặc mái bê tông. Vừa tạo điện, vừa làm mát, giảm đáng kể nhiệt độ cho tầng áp mái.
• Mái nhà xưởng, nhà kho: Diện tích mái cực lớn, là nơi lý tưởng để lắp đặt các hệ thống công suất cao. Tiền điện tiết kiệm được là một con số khổng lồ, giúp giảm chi phí vận hành cho doanh nghiệp.
• Mái che nhà xe, sân thượng: Tận dụng các không gian trống để làm mái che 2 trong 1. Vừa che mưa nắng cho xe, vừa là nơi tạo ra điện.
• Trang trại nông nghiệp: Lắp trên mái các khu chuồng trại hoặc làm mái cho các khu trồng cây cần che bớt nắng. Điện tạo ra dùng cho hệ thống bơm tưới, quạt thông gió, đèn chiếu sáng…
• Dựng vách/mặt dựng (Facade): Một số công trình hiện đại có thể ốp tấm pin lên mặt dựng thẳng đứng hướng nắng. Tuy nhiên ứng dụng này không phổ biến vì hiệu suất không cao bằng lắp trên mái và chi phí thi công phức tạp hơn.

🔧Hướng dẫn vận chuyển, bảo quản & thi công

Hướng dẫn vận chuyển

• Luôn để tấm pin ở cạnh đứng: Không bao giờ được đặt tấm pin nằm phẳng và chồng lên nhau khi vận chuyển. Việc này có thể gây ra các vết nứt siêu nhỏ (micro-crack) trong cell pin, mắt thường không thấy nhưng làm giảm hiệu suất và tuổi thọ.
• Cần 2 người khiêng: Mỗi tấm pin khá nặng và cồng kềnh. Luôn dùng 2 người để khiêng, mỗi người giữ một đầu.
• Tránh va đập mạnh: Đặc biệt là ở các góc và cạnh của tấm pin.
• Che chắn cẩn thận: Dùng bạt che khi vận chuyển để tránh bụi bẩn, nước mưa bám vào làm giảm hiệu suất khi lắp xong.

Hướng dẫn bảo quản

• Lưu kho khô ráo, có mái che: Không để tấm pin ngoài trời mưa nắng khi chưa lắp đặt.
• Giữ nguyên trong bao bì: Nếu có thể, hãy giữ tấm pin trong thùng carton của nhà sản xuất cho đến khi mang ra lắp.
• Không dẫm đạp lên: Tuyệt đối không đi lại hay đặt các vật nặng khác lên bề mặt tấm pin.

Hướng dẫn thi công

Anh em thầu thì rành nghề rồi, tôi chỉ nhấn mạnh vài điểm cốt tử để đảm bảo an toàn và độ bền:

1. An toàn là số 1: Luôn đeo dây đai an toàn khi làm việc trên mái. Dùng găng tay cách điện khi đấu nối. Ngắt hết CB/DC Switch trước khi làm việc. Điện DC giật rất nguy hiểm.
2. Khảo sát kết cấu mái: Trước khi lắp, phải kiểm tra hệ xà gồ, khung kèo có đủ chắc chắn để chịu thêm tải trọng khoảng 25-30 kg/m² hay không.
3. Định vị và chống thấm: Đây là khâu dễ bị bỏ qua nhất. Bắn vít chân L phải vào đúng vị trí xà gồ. Quan trọng nhất là mỗi vị trí bắt vít phải có đệm cao su EPDM để chống dột dứt điểm. Làm ẩu khâu này sau đi bảo hành thấm dột rất mệt.
4. Siết lực vừa đủ: Dùng máy bắn vít có chỉnh lực. Siết kẹp quá mạnh có thể làm nứt kính, siết quá lỏng thì gió bão có thể thổi bay.
5. Đi dây gọn gàng: Dây DC phải được đi trong ống ruột gà hoặc cố định gọn gàng dưới tấm pin, không để lòng thòng tiếp xúc với mái tôn nóng hoặc ngâm trong nước. Đảm bảo các đầu nối MC4 được cắm vào hết cỡ, nghe tiếng “tách” là được.

❓Câu hỏi thường gặp (FAQs)

• Lắp xong bao lâu thì hoàn vốn?
  • Nói thẳng là tùy vào mức độ dùng điện và giá điện hiện tại. Với các hộ gia đình, nhà xưởng ở TP.HCM, thời gian hoàn vốn trung bình rơi vào khoảng 4 – 6 năm. Sau thời gian này là bắt đầu “lời”, dùng điện gần như miễn phí trong hơn 20 năm còn lại.
• Trời râm, trời mưa có tạo ra điện không?
  • Có, nhưng ít hơn. Tấm pin vẫn tạo ra điện khi có ánh sáng khuếch tán (trời râm). Đương nhiên công suất sẽ giảm nhiều so với khi trời nắng gắt. Về cơ bản, cứ có ánh sáng là có điện.
• Bảo trì, bảo dưỡng có phức tạp không?
  • Rất đơn giản. Công việc chính là giữ cho bề mặt tấm pin sạch sẽ. Anh em chỉ cần xịt nước rửa sạch bụi bẩn bám trên bề mặt khoảng 3-6 tháng/lần. Ở TP.HCM ít bụi thì có khi một năm chỉ cần làm 1-2 lần. Không cần dùng hóa chất gì đặc biệt.
• Khi cúp điện lưới, hệ thống có hoạt động không?
  • Đối với hệ thống hòa lưới (On-grid) phổ biến nhất hiện nay thì KHÔNG. Khi điện lưới mất, bộ biến tần (inverter) sẽ tự động ngắt để đảm bảo an toàn cho nhân viên điện lực sửa chữa lưới điện. Muốn có điện khi lưới cúp, chủ nhà phải đầu tư thêm hệ thống lưu trữ (pin lithium), gọi là hệ thống Hybrid. Chi phí này khá cao.
• Lắp trên mái tôn cũ có được không?
  • Được, nhưng phải khảo sát kỹ. Cần kiểm tra độ gỉ sét của mái tôn và quan trọng hơn là hệ xà gồ bên dưới có còn chắc chắn không. Nếu xà gồ đã yếu thì phải gia cố trước khi lắp.